Om maar meteen met de deur in huis te vallen, de kogel is door de kerk. Zaterdagavond is er voor de kustprovincies een grote kans op stevig onweer, en dan vooral voor de noordelijke provincies. EC berekent vanochtend hoeveelheden tot boven de 30mm op korte tijd. Gisterenavond maakte ze het nog bonter door het dubbele te berekenen. Men weze gewaarschuwd. Maar waarom nu net op die plaatsen en niet dieper het binnenland in? Een lastig verhaal dat ik kort ga proberen schetsen.
Veel heeft te maken met de verticale temperatuursopbouw van de atmosfeer, en die opbouw begint aan het aardoppervlak. Vandaag wordt het daar warm, heel warm. OK, deze kaart van HIRLAM lijkt me net iets overdreven. 37°C gaat het echt niet worden, maar 34°C kan dan weer wel.
Niet te verwonderen dan dat de CAPE-waarden (hoeveel convectieve energie er potentieel aanwezig is, een belangrijke onweersparameter) voor vandaag daardoor hoog zijn. Dat wil concreet zeggen dat wanneer een heet luchtdeeltje van aan het aardoppervlak begint op te stijgen, en daardoor ook afkoelt tegen 1°C/100m (wat minder voor verzadigde lucht), het nog steeds warmer zal zijn dan zijn onmiddellijke omgeving, waardoor het gaat blijven doorstijgen en verder afkoelen, tot zelfs in de onderste stratosfeer in extreme gevallen. Die snel opstijgende luchtstromingen als gevolg van hitte (convectie) is net het wezen van een onweersbui. Maar waarom komt het vandaag dan niet tot onweer?
Wel dat antwoord moeten we een beetje hogerop zoeken. De temperaturen op het 850hPa drukvlak (ongeveer 1500 meter) zijn vandaag extreem hoog. Tot boven de 20°C zelfs, wat voor deze tijd van het jaar echt wel uitzonderlijk is en trouwens ook de reden dat het vandaag zo heet wordt. Op onweersgebied wil dat dan zeggen dat eventuele opstijgende luchtdeeltjes op die hoogte in een laag terecht komen waar de omgevingstemperatuur hoger is dan het deeltje zelf. Het deeltje is dan relatief kouder / zwaarder en zakt terug naar beneden. Geen onweer dus. Deze onweersparameter heet de CIN (Convection Inhibition). Er is vandaag bovendien ook geen extra forcing aanwezig die de onderste luchtdeeltjes omhoog dwingt.
Die laatste twee elementen veranderen de komende dagen. Hoe meer we richting het weekend gaan, hoe kouder de lucht vanuit het noordwesten wordt op het 850hPa-vlak. Met andere woorden, de CIN verdwijnt, waardoor eventuele opstijgende luchtdeeltjes dan wel de kans hebben om door te schieten naar grote hoogte. Voor de geïnteresseerden: ga eens even naar deze pagina op meteociel.fr. Daar kom je op de CIN van het WRF-hogeresolutiemodel voor België (voor Nederland bestaat die niet). Daar zie je mooi hoe de CIN zich vrijdagavond snel terugtrekt richting de Ardennen om dan zaterdagmiddag terug door te schieten naar het westen, maar … te ver de Noordzee op. Dat doorschieten komt door de nabijheid van het golvende polaire front dat al dagen boven Groot-Brittannië sleept. Concreet wil dat dus zeggen dat zaterdagvoormiddag er al een enkele bui kan ontstaan, vooral in West-Vlaanderen, Zeeland en Zuid-Holland. Die kans verdwijnt weer wanneer de CIN-zone terug overtrekt om dan naar de avond toe terug fel toe te nemen, en dat dan voor heel de noordwestelijke helft van de Lage Landen.
Maar dat is niet het enige wat aan de hand is. Ik heb het op deze kaart proberen weergeven. De zwarte pijl geeft de wind op ongeveer 5km hoogte weer, en de paarse die aan de grond. Terwijl de hoogtewind zuidwestelijk is, is die aan de grond oostzuidoost. Die verschillende windrichtingen en ook -snelheden op verschillende hoogtes (windschering) werken als een soort van schoorsteen. Vergelijk het met het blazen over een hete kom soep. Dat zie je ook van die rimpelingen. Lucht wordt op die plaatsen naar omhoog gezogen, en krijgt door de verschillende windrichtingen ook een werveling mee.
Mede daardoor is de kans op een supercell niet geheel uit te sluiten. Spannend allemaal hoor.
Hier nog even de nieuwe neerslagpluim voor NO-Nederland. De kans op felle onweders zaterdagavond en -nacht met alle ellende van dien is daar weer flink gestegen.
De lange termijn laat ik vandaag even voor wat het is. Hier toch nog snel de pluim voor De Bilt. Een rustige week vol nazomer lijkt me.
16 reacties
Gesloten voor reacties.