Onweer is een van de spectaculairste fenomenen die zonder ons toedoen ontstaan. We weten inmiddels waarom en hoe het ontstaat en we kunnen het ook steeds beter voorspellen al blijft dat soms een loterij. Maar waar onweert het nou het meest? We hebben steeds meer gegevens van satelieten en stations op de grond maar een uitgemaakte zaak is het zeker niet.
Gister was zo’n dag dat het flink los ging. Na een warme en wat broeierige dag hoor je de mensen zeggen, “er hangt onweer in de lucht”. Zo ook gister toen vanaf 2 uur de wolken kilometers de lucht in schoten en er zich razendsnel gevaarlijke buien ontwikkelden. Utrecht had hagelstenen, Rotterdam had wateroverlast en het noorden een lichtshow tijdens de avonduren. Welke regio’s kregen weinig mee? Zoals het kaartje laat zien Limburg, delen van Brabant, Noord-Holland en stukken Zeeland. Ohja en natuurlijk Bodegraven en Breda hadden weinig spektakel. Zoals zo vaak volgens vaste reageerders Roland en Mark. Is dit echt waar of is het een soort bias waarbij je je eigen locatie tegen nog 100 andere plekken in Nederland zet en dus 99x van de onweerssituaties niet het spectaculairste krijgt? Net zoals er in de winter altijd een plek is waar meer sneeuw valt dan in jouw specifieke wintersportdorp. Ik was getriggerd door deze gevoelige misgun van moeder natuur dus probeer ik te weten te komen: Waar onweert het het meest?
Laten we starten op wereldniveau met een mooi kaartje van NASA, dat geeft eigenlijk direct antwoord op mijn vraag; het onweert het meest in gebieden rond de evenaar. Direct zien we ook het bewijs van een ander reeds bekend feit, onweer houdt niet van grote wateroppervlaktes. We zoomen in.
Europa dan, Nederland niet echt in de meest actieve zone, vooral Oost-Europa, bij bergketens en rond de Middellandse Zee knettert het veel. Dat bergketens kunnen helpen bij de productie van onweer is ook bekend, de bergen zorgen voor extra makkelijke stuwing, je kan het je vast voorstellen. Daarnaast wil ik nog een andere gedachte delen, of naja hypothese. Als we beter kijken rond de Benelux zien we redelijk in de buurt wat gele vlekken, zie je Parijs en het Ruhrgebied? Zou verstedelijking er iets mee te maken hebben?
In een ander onderzoek van de heren: G. Anderson en D. Klugmann, met: European lightning density using ATDnet data, kwam ik de volgende kaarten tegen. Per maand hebben ze het onweer gemeten met radars op de grond over een periode van 2008 tot 2012. Hier duidelijk het oosten van Nederland het best bedeeld, de kustregio’s doen het met de restjes.
Ze hebben ook gegevens per maand, ik heb juni gepakt omdat die redelijk representatief is voor de zomer die toch voor de onweerliefhebbers het meest interessant is. Ook hier een strook dwars door het midden richting de Achterhoek en ook Limburg het meest actief. De onderzoekers zijn zich echter bewust van de tekortkomingen van hun onderzoek zoals het korte tijdsframe die ze gebruiken. Als voorbeeld gebruiken ze de strook door Engeland heen wat ineens de vallei van het gedonder lijkt. Echter is er tussen 2008 en 2012 in juni maar 1 stevige onweersbui over het Britse eiland voorgekomen die dus een beetje een vertekend beeld geeft.
Nog een interessant, maar oud kaartje van ons eigen KNMI dan. Wederom die strook van het midden van het land afbuigend richting het oosten. Opzich niet heel gek hoor, want we wisten inmiddels dat onweer en wateroppervlak niet goed samen gaan en onweer meestal uit zuidelijke richting komt. Maar delen van Limburg en Brabant zouden dan toch juist nog meer moeten meedoen? Is het wellicht dat stadseffect van de lijn Antwerpen, Rotterdam en Utrecht? Naja Parijs die we eerder zagen is nu dan weer niet te zien..
Weerplaza wist nog verder in te zoomen en kwam met deze kaart. Bodegraven en Breda, doe jullie ogen even dicht. Limburg wederom relatief onweerloos, terwijl onze eigen Jannes de afgelopen jaren toch regelmatig met noodweer zat daar. De reden hiervan is dat het jaarlijkse kaartjes voor onweersdagen zijn en in de herfst en winter bereikt onweer Limburg meestal niet. In die periodes komt het onweer van de relatief warme Noordzee en pakken de kuststroken het meeste mee. En ze rekenen hier met dagen onweer, dus een dag met een winters buitje met 3 klappen onweer staat in dit geval gelijk aan een dag noodweer met duizenden ontladingen boven Limburg.
Tenslotte heb ik zelf nog wat onderzoek gedaan en de kaartjes van de afgelopen 9 jaar met de hoeveelheid ontladingen per jaar van het KNMI na elkaar gezet. Let op, de legenda’s zijn per jaar verschillend dus kijk alleen naar de relatieve verschillen per locatie. Hoe staat jouw locatie ervoor?
Als we ze wat sneller achter elkaar zetten kunnen we verbanden gaan spotten. De meest actieve complexen overduidelijk op een lijn Antwerpen, Rotterdam, Utrecht, Flevoland, Overijssel en alles zuidoostelijk daarvan. Zeeland, zuidelijk Zuid-Holland, Noord-Holland, Drenthe en Friesland pikken ook altijd wel wat mee. Maar bijvoorbeeld het Groene Hart en Groningen bleven vrijwel bespaard van onweer afgelopen 9 jaar. Is het dan een combinatie van toch de hypothese van verstedelijking en de ligging iets te dichtbij de Noordzee die hier de buien weg houden? Ik vind het redelijk plausibel. Met het Groene Hart noemde ik Bodegraven natuurlijk al maar ook Breda lijkt de echte knallers net gemist te hebben afgelopen jaren. Sorry Mark en Roland, jullie gevoel klopte redelijk.
Na het stellen van de hypothese van dat verstedelijking onweer zou bevorderen leken we dit effect toch een aantal keer waar te nemen, natuurlijk nog veel te weinig bewijs om te kunnen bevestigen. De gedachte is dat buien sneller ontstaan door de warmte en uitstoot boven verstedelijkte gebieden en dat deze buien vervolgens instorten wanneer ze een mindere toevoer van bijvoorbeeld een groot natuurlijk gebied krijgen. Het eerste deel van de hypothese is door Joel Thornton van de universiteit van Washington bevestigd. Hij deed onderzoek naar onweersbuien boven drukke vaarroutes met ook veel uitstoot dus. En wat bleek, de onweersbuien ontstonden inderdaad het meest recht boven deze vaarroutes, zie de afbeelding hierboven. Zeer interessant onderzoek, lees er via deze link meer over.
Mijn conclusie is dat er zuidoostelijk van de bovenstaande zwarte lijn het meeste onweer plaats vindt, het daarmee weg blijft van water en dat verstedelijking een klein effect heeft. Verstedelijking zal vooral voor kleine verschillen zorgen zoals; zit je in een gebied ten westen van die zwarte lijn en heb veel groen om je heen maak je nog net wat minder kans op onweer dan bijvoorbeeld gebieden rond de Rotterdamse haven. Natuurlijk spelen er nog veel meer factoren mee zoals bijvoorbeeld de trekrichting en in wat voor situatie de atmosfeer is en blijft het een geval van een beetje geluk hebben. Geniet vooral van het spektakel en voel je vrij om in de reacties toevoegingen te doen of commentaar te geven.
49 reacties
Gesloten voor reacties.